AFREAKA γενικολογία

Για χρόνια ακουγόταν πως η υποσαχάρια Αφρική ήταν ένας κόσμος χωρίς pop ιστορία. Χωρίς δηλαδή εκείνη την γκάμα των ηχοχρωμάτων που αναγνωρίζουμε στη Δύση ως rock, jazz, soul, funk, ballads και όλα τα επί μέρους fusions, που καθόρισαν και θα καθορίζουν πάντα μεγάλο τμήμα της μουσικής καθημερινότητας. Δεν γνωρίζω αν κάτι τέτοιο υπέκρυπτε έναν έρποντα, όσο και αφελή ρατσισμό, όμως, σίγουρα, φανέρωνε τη μονοδιάστατη πληροφόρηση, στην προ internet εποχή, όταν όροι όπως ghanaian-funk ή nigerian-soul, θα προξενούσαν, αν όχι γέλιο, τουλάχιστον απορία. Φυσικά, μιλώντας κανείς με γενικολογίες για την γέννηση και εξέλιξη της αφρικανικής pop, κινδυνεύει να υποπέσει σε «ευκολίες» και άστοχες κρίσεις, κυρίως γιατί, οι υπάρχουσες διαφορές από χώρα σε χώρα, ήταν τέτοιες που οπωσδήποτε καθόριζαν σε μεγάλο βαθμό τη μία ή την άλλη εξέλιξη. Για παράδειγμα, στη Νότια Αφρική υπήρχε μία στιβαρή rock σκηνή στα early seventies (Freedom’s Children, McCully Workshop, Abstract Truth, The Third Eye, Otis Waygood...), όμως ό,τι rock συνέβει εκεί μοιάζει κάπως σαν απόρροια της "λευκής υπεροχής" (σαν λέμε). Μπορεί, βεβαίως, τα ίδια τα συγκροτήματα να μην επιδείκνυαν «λευκές» συμπεριφορές (απεναντίας, θα λέγαμε), όμως σπανίως θα μπορούσε να δει κάποιος μαύρους μουσικούς στις διάφορες line-up· ιδίως στα χρόνια του ’60. Το rock στη Νότια Αφρική, για πολλά χρόνια, ήταν, όπως και να το κάνουμε, «λευκή» υπόθεση. Ακόμη, αυτό το south-african rock φαίνεται να χαρακτηρίζει, σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος του rock της Μαύρης Ηπείρου. Όχι τυχαίως, στη γνωστή σειρά συλλογών “Love Peace & Poetry” της γερμανικής Normal, στον τόμο “African Psychedelic Music”, από τα 17 θέματα που ανθολογούνται τα 12 προέρχονται από τη Νότια Αφρική, 2 αφορούν στην Νιγηρία, 2 στην Ζάμπια και ένα σε κάποια άλλη χώρα. Eπειδή όμως τα πράγματα έχουν πάντα δύο όψεις το 2002 κυκλοφόρησε από την Counterpoint ένα άλμπουμ υπό τον τίτλο “Afrika Underground/ Jazz, funk & fusion under apartheid” με πολύ δυνατές επιλογές από Jabula, Pacific Express, Zacks Nkosi, Ratau Mike Makhalemele (εξώφυλλο στο Jazz & Tzaz τον Ιούλιο του 2000 - και βεβαίως στο CD) και διαφόρους άλλους. Ο μαύρος seventies ήχος της Νότιας Αφρικής σε μια συλλογή ντοκουμέντο. Στην δεκαετία του ’60 κυρίως, όταν η αποικιοκρατία ακόμη κρατούσε, ή εν πάση περιπτώσει οι ανεξάρτητες πλέον χώρες ήταν στα σπάργανα, πολλές εθνικές δισκογραφίες ανήκαν ακόμη στους Γάλλους, στους Βέλγους, στους Πορτογάλους, στους Εγγλέζους ή και στους Έλληνες(!), που μπορεί να μην ήταν αποικιοκράτες ως «έθνος», αλλά ήταν αποικιοκράτες ως «συμπεριφορά» – χαρακτηριστική η περίπτωση της Firme Jeronimidis ‘Ngoma’ στο τότε Βελγικό Κονγκό – με αποτέλεσμα η μουσική η οποία καταγραφόταν να ήταν εκείνη που συνήθως απέφερε κέρδη στα... λευκά αφεντικά. Φυσικά, το πρώτο πράγμα που θα απέκλειε μία τέτοια κατάσταση θα ήταν η ανάπτυξη ενός «διεκδικητικού» μαύρου τραγουδιού, κάτι το οποίο θ’ αρχίσει να αναπτύσεται στα seventies - ο Fela Kuti και ο Geraldo Pino θα είναι πάντα δύο «φάροι» - και μαζικώς στα χρόνια του ’80, κυρίως, με γκρουπ και καλλιτέχνες όπως οι Mulemena Boys (Ζάμπια), o Alexandre Langa (Μοζαμβίκη) κ.ά. – εννοούμε καλλιτέχνες που αγωνίστηκαν στις χώρες τους, για ν’ αλλάξουν τη φορά των πραγμάτων, «παίζοντας» πολλές φορές κορώνα-γράμματα την ίδια τους τη ζωή, μακρυά από world «ηρωισμούς», Διεθνείς Αμνηστίες και τα τοιαύτα…