τέσσερις ΔΙΣΚΟΙ κι ένα ΤΡΑΓΟΥΔΙ του εννέα

Όπως έγραψα και σε προηγούμενη ανάρτηση δεν πρόκειται να κάνω λίστα με τα γενικώς καλύτερα· παρότι άκουσα εκατοντάδες άλμπουμ μέσα στο ’09, μερικά εξ αυτών πολύ καλά. Χονδρικώς, θα έλεγα πως τα πιο ενδιαφέροντα προήλθαν από την Αφρική, σύγχρονα, αλλά και ανακαλύψεις. Επίσης, οι ανεξάρτητες jazz ετικέτες της Αμερικής έδωσαν σπουδαία δείγματα «νέου αίματος» (όπως συμβαίνει πάντα), όπως το ίδιο περίπου συμβαίνει και με τις ευρωπαϊκές, σε Ιταλία, Γερμανία, Σκανδιναυία και αλλού. Στο χώρο της ευρείας pop λίγα πράγματα. Από την Άπω-Ανατολή, που περιμένω πάντα το «ακραίο», το… πέτυχα στα γνωστά improv-avant χωράφια. Το lo-fi σκηνικό, πάντως, που στήνεται από τον Βόρειο Παγωμένο, μέχρι την Κύπρο (από Δύση σε Ανατολή δεν έχω όρια), προσφέρει «εκπλήξεις». Για όλα αυτά έχω ήδη κάνει posts και θα συνεχίσω να κάνω και στο μέλλον.
Εντός των συνόρων η παραγωγή υπήρξε τεράστια· την παρακολούθησα στο μεγαλύτερο μέρος της. Δεν ξέρω τι λένε οι στατιστικές και για πια ακριβώς «κρίση» μιλάμε, όμως τα private pressings πληθαίνουν μέρα με τη μέρα. Άκουσα πολλά ενδιαφέροντα άλμπουμ (και από μικρές εταιρίες και από την Εταιρία Γενικών Εκδόσεων – οι πολυεθνικές σχεδόν εξαφανίστηκαν), αλλά επειδή είμαι πάντα του ολίγου και του συγκεκριμένου, εφαρμόζοντας αυστηρά κριτήρια, θα προτείνω μόνο 4 άλμπουμ από την εγχώρια παραγωγή, ως «εξαιρετικά δείγματα»· ως προτάσεις για το τώρα και το αύριο. Συμπτωματικώς και τα 4 αυτά άλμπουμ, μοιάζει να καλύπτουν συγκεκριμένες περιοχές. Τη μουσική (τη μουσική-μουσική εννοώ), το αγγλόφωνο τραγούδι, το pop ελληνόφωνο και το πολιτικό-κοινωνικό άσμα. Βεβαίως, δεν απαγορεύεται ένα τραγούδι να είναι και pop και πολιτικό-κοινωνικό· αλλά αυτό θα το κρίνει (και) το μέλλον, υποθέτω. Τα τρία από τα τέσσερα κείμενα τα έχετε ξαναδιαβάσει στο blog, αλλά για την ανάγκη της στιγμής τα δημοσιεύω πάλι. Το κείμενο για το άλμπουμ της Παναγιωτοπούλου, το αναρτώ, τώρα, για πρώτη φορά.
(Η σειρά των άλμπουμ δεν μπορεί παρά να είναι αλφαβητική).

ΜΑΝΩΛΗΣ ΓΑΛΙΑΤΣΟΣ: Οι Θάλασσες Των Μικρών Λάμψεων (Puzzlemusik)
Αν δεχθούμε πως ο δημιουργός, ο συνθέτης εν προκειμένω, δεν παύει ποτέ να οραματίζεται το επέκεινα, τότε ο Μανώλης Γαλιάτσος ακολουθεί με ευλάβεια θρησκευτική αυτήν την εντολή. Ποιος ο τρόπος για να το επιτύχει; Η περιφρούρηση του «είναι». Το δίχτυ με τις ανεπαίσθητες οπές που απλώνει γύρω του, και το οποίο διαπερνά μόνον ο αέρας και το φως (ή το σκοτάδι). Ο Γαλιάτσος από την εποχή του «Ημερολόγιο: Largo», δύο χρόνια πριν, είναι επιβάτης προς έναν μοναχικό προορισμό. Επιχειρεί μέσα από αυστηρές διαδικασίες να προσεγγίσει τη Μουσική Τέχνη, μ’ έναν τρόπο που παραπέμπει σε μυστικό τάγμα. Σαν να έχει ανακαλύψει κομμάτι μιας αρχαίας γνώσης, συνθέτοντας και συνδέοντας ό,τι απομένει με προσπάθεια και κόπο. Το «κομμάτι» έχει τίτλο. Ονομάζεται «κάλλος». Έτσι, ο τρόπος για να συμπληρωθεί το ψηφιδωτό δεν μπορεί παρά να είναι ένας. Η γυμνή ομορφιά· εκείνη που εκλύει ο υψηλός ποιητικός λόγος. Έχουμε πλείστα όσα παραδείγματα μουσικών έργων, που επιχειρούν να σχετιστούν με την ποίηση με τρόπο... αποβουτυρωμένο. Πατώντας πάνω σε συνταγές ατμοσφαιρικών ήχων – τι τάχα νά’ναι αυτό; – και σε ποιητικίζουσες μανιέρες, επιχειρούν να περιγράψουν με τρόπον αφελή, εκείνο που δε λέγεται. Ο Γαλιάτσος εκκινεί από αλλού. Η βάση του είναι ο άνθρωπος· κυρίως ο εσωτερικός του κόσμος. Οι ήχοι του διερμηνεύουν ισχυρές και βαθύτατες συναισθηματικές εναλλαγές, οι οποίες ισορροπούν σε καταστάσεις πάθους· σχεδόν πυρετικού. Η Μουσική ως μήτρα και μοίρα μαζί συμπλέει με το αρχέγονο και το τελεολογικό. Ως η Τέχνη των Τεχνών, ως ένα αυτοδύναμο και κραταιό σύμπαν, δεν προαπαιτεί δίπλα της ούτε το λόγο, ούτε το κάδρο. Έτσι, κενή απτών μηνυμάτων, διατρέχει τον κοσμικό χώρο, για να συναντήσει τα συστατικά της ζωής και να θεωθεί δι’ αυτών. Οι «Θάλασσες Των Μικρών Λάμψεων» είναι ο επόμενος σταθμός...
LOLEK: Alone (Inner Ear)
Άκουσα τον Lolek· το πρώτο κομμάτι τού “Alone”, που έχει τίτλο “Have you noticed?”. Είναι τόσο κοντά η τραγουδοποιία του προς εκείνην του Καταλανού Lluis Llach, που μ’ έκανε να τα χάσω. Δηλαδή το εξομολογούμαι. Αν δεν έβλεπα το πατρινό CD θα στοιχημάτιζα, όλος μέσα, πως ο Llach αποφάσισε, τώρα στα γεράματα, να κάνει το «αγγλικό» του άλμπουμ (ή μήπως το έχει κάνει ήδη;). Τέλος πάντων. Μη νομιστεί ότι αυτό το γράφω για να «θίξω» τον Lolek. Ποτέ. Όταν χρησιμοποιώ τέτοια σχήματα οι προθέσεις μου είναι ακριβώς οι αντίθετες. Κι αυτό γιατί τα παλαιά ονόματα τα χρησιμοποιώ με... φόβο και τρόμο. Έχω μεγαλώσει με τα τραγούδια του Καταλανού, κι έχω ακούσει από ’κείνον μερικές από τις ωραιότερες μπαλάντες που έφθασαν ποτέ στ’ αυτιά μου. Το ίδιο θέλω να ισχυριστώ και για τον Lolek· θα μου πάρει λίγο χρόνο. Κι έτσι πρέπει... Το άλμπουμ του είναι απίθανο. Κυριολεκτικώς. Τι πιθανότητες έχεις δηλαδή ν’ ακούσεις στην Ελλάδα σήμερα τέτοιου τύπου άσματα; Κι ακόμη – γιατί πάει ομού – τι πιθανότητες έχεις να δεις ένα νέον άνθρωπο να πίνει μόνος το ποτό του, ντυμένον τόσο συντηρητικά, στο Βάρσο, στην Κηφισιά (εκεί δεν είναι;). Γεννάται θέμα. Θα μπορέσει ο Lolek να διαχειριστεί αυτήν ακριβώς την εικόνα, που τον τοποθετεί αυτομάτως αλλού, ή θα τον φάνε οι... ύαινες (έστω και οι κουλτουριάρικες – και δεν εννοώ αναγκαστικώς τους συναδέλφους του); Δεν ξέρω. Νοιώθω όμως ότι τραγούδια όπως το “Have you noticed?”, το “I went to the beach alone”, το “Since I am a soldier”, το “River of diseases”, το “A valse of a true romance” ή το “Now cry!” – ποιο δεν μνημόνευσα, μήπως το καλύτερο; – θα μπορούσε ν’ αφορούν πολλούς. Να προσθέσω μόνον πως το mastering έγινε στα Sterling Studios της Νέας Υόρκης από τον Creg Calbi (εκεί είχε γίνει και του Θανάση Παπακωνσταντίνου για το «Σαμάνο»). Ξέρετε, τώρα, τι σημαίνει “Creg Calbi”... Κύριοι αποκαλύπτομαι. (Στο “Alone” εννοώ, όχι στον Lolek...).
ΔΑΝΑΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ: Homo Logotypus (Yafka)
Το δεύτερο άλμπουμ της Δανάης Παναγιωτοπούλου μας υπενθυμίζει την πέτρινη παρουσία μιας τραγουδοποιού, που έρχεται από αλλού. Αρνούμενη οποιοδήποτε hip, οποιαδήποτε «βελτίωση» που θα μπορούσε να υποσκάψει το στόχο, η Παναγιωτοπούλου σκέφτεται και δρα καλλιτεχνικώς μέσα στο εγκλωβισμένο άστυ. Δεν την απασχολούν τα χάχανα και τα γέλια, αλλά ο τρόπος τού ν’ ακροβατείς και να κινείσαι ελεύθερα, όντας μέσα σ’ ένα αποπνικτικό περιβάλλον. Ο έρως, τα καθημερινά ζητήματα, η άνωθεν βία, η κάτωθεν βλακεία, και, από ’κει και πέρα, η… αποφορά και η απαξίωση ενός χαύνου ζην και φέρεσθαι, που συμβαίνει, όμως, με τρόπο καλλιτεχνικώς καταφανή. Ο στίχος, λοιπόν, που υπερβαίνει των υπολοίπων, πάντα τη βοηθεία των λιτών ενορχηστρώσεων (εξακολουθώ να νομίζω – σχεδόν όπως και στο προηγούμενο CD της – πως ακούω ένα καλοφτιαγμένο demo), οι μουσικές της, που «αναγκάζονται» να υιοθετήσουν τα ελεύθερα πλαίσια της jazz και των blues και, βεβαίως, οι ερμηνείες, οι οποίες μεταφέρουν τη σιγουριά μιας καλλιτέχνιδας, που μετράει το κάθε τι πριν οπλίσει το λόγο της.
Η Παναγιωτοπούλου έχει δρόμο να διανύσει. Δρόμο δύσβατο και διαλυμένο. Φαίνεται, δε, αποφασισμένη να τον πάει μέχρι τέρμα. Όταν γράφεις τραγούδια σαν τον «ίλιγγο» ή το «ψηφιδωτό», δεν γίνεται αλλιώς.
ΘΕΟΔΟΣΙΑ ΤΣΑΤΣΟΥ/ BABALOU: Α Γαπήσου (Live Alive Productions)
Περίμενα καιρό, χρόνια, ένα γαμάτο άλμπουμ από τη Θεοδοσία Τσάτσου. Το έκανε. Το μαύρο «Α Γαπήσου» είναι σταθμός στην καριέρα της και σταθμός στην πρόσφατη ελληνική δισκογραφία εν γένει. Μένει ν’ αποδειχθεί βεβαίως· μα και να μην αποδειχθεί δε μου καίγεται καρφί. Το έργο θα παραμένει εκεί, στη θέση του, ανέπαφο, να το ανακαλύπτουν στον αιώνα τον άπαντα οι επόμενοι και οι επερχόμενοι. Η Τσάτσου, με όχημα τη μεγάλη της φωνή – δε θα μιλήσω για το performing ή την εμφάνισή της – οπλίζεται μ’ ένα σπάνιο δημιουργικό τσαμπουκά, στην απόπειρά της να κάνει το άλμα. Κάπως σαν «ή τώρα ή ποτέ» αποφασίζει να προκαλέσει με το σύνολο του έργου της, και κυρίως με το σύνολο των (τραγουδοποιητικών) δυνατοτήτων της· τα παίρνει όλα πάνω της. Αυτή η σιγουριά είναι ο καλύτερος σύμβουλος, για να την ανεβάσει στα ύψη. Γράφει όλες τις μουσικές, τους στίχους, ερμηνεύει, ενορχηστρώνει, κάνει παραγωγή, έχοντας δίπλα της μόνο τους καλούς της παίκτες. Και όχι μόνον πράττει όλα αυτά, αλλά, το κυριώτερο, ξεπερνά, αφήνοντας μίλια πίσω, πρόσφορες «γιαλατζί» καταστάσεις· κοινώς τρώμε τη σκόνη της. Blues, jazz, funk, techno, pop, μπαλάντα, παράδοση όλα υποκύπτουν στην αγριεμένη διάθεση της Τσάτσου, η οποία μπροστά στην ήσυχη και άτολμη λίμνη, προσγειώνεται με... διαστημικό λεωφορείο. Είμαι σίγουρος. Κάποιοι θ’ αρχίσουν να κολλάνε. Μπουζούκια, υπερβολές, «εγώ», «κάτι θέλει να πει»... τα συνήθη μισόλογα, όσων αδυνατούν να δουν το όλον. Εμείς, που ακούσαμε στα νιάτα μας Ηδύλη Τσαλίκη και Λένα Πλάτωνος, διαμορφώνοντας «σύμβολα» για τον τρόπο που η γυναικεία φύση αντιπαρέρχεται το εγχώριο... πατριαρχικό τραγούδι, βρισκόμαστε στην αναπάντεχη θέση (μετά χαράς) να τα ξηλώσουμε. Στην κορυφή χωράει μία...
κι ένα τραγούδι

Κ.ΒΗΤΑ "Ο ναυαγοσώστης" (Lyra).

Περισσότερα για την "Ένωση" στο μέλλον.

Καλή χρονιά.