Δημιούργημα στην ουσία του Bernard Stollman, η ESP-Disk έκανε αισθητή την παρουσία της στα μέσα των sixties, όταν έδωσε βήμα σε ό,τι πιο «προχωρημένο» αναπτυσσόταν στις ζωντανές σκηνές της ανατολικής ακτής (Νέα Υόρκη κυρίως), προσφέροντας στέγη –αλλά όχι τροφή–, σε καλλιτέχνες που άλλαζαν το σκηνικό στη «μαύρη μουσική», το rock, το folk και τις λοιπές... ιδιαιτερότητες. 
Όλοι, βεβαίως, θα θυμούνται την ESP ελέω Albert Ayler και ακόμη Sun Ra και Fugs, αλλά και Archie Shepp, Paul Bley, Pharoah Sanders, Ornette Coleman, Marion Brown, Burton Greene, Ran Blake, Milford Graves, Frank Wright, Henry Grimes, Gato Barbieri, Pearls Before Swine, Godz και ακόμη, λόγω Timothy Leary, William Burroughs, Ed Askew, Cromagnon... και... και... και...
Ο Stollman, ένας καθώς πρέπει δικηγόρος της εποχής, παρότι υπήρξε εκφραστής κάποιων «συμφερόντων» της Billie Holiday και του Charlie Parker, δεν ήταν από τους ανθρώπους εκείνους που ζούσαν για τη μουσική. Κάποια αισθητική ανάγκη ή μια γυναίκα –ποιος ξέρει τι ακριβώς;– φαίνεται πως τον έσπρωξε προς την underground club σκηνή, βάζοντας ο ίδιος ως (χαλαρό) σκοπό της ζωής του να βοηθήσει ορισμένους μαύρους μουσικούς, που αγωνίζονταν να εκφράσουν το καινούριο. Έτσι κάπως θα «κατρακυλήσει» μια νύχτα στην Chambers Street για ν’ ακούσει τον Cecil Taylor και κάπως έτσι θα γνωριστεί με τον Ornette Coleman, κυκλοφορώντας στην ESP ένα τελειωμένο δικό του session στο Town Hall το 1962 – τελειωμένο υπό την έννοια ότι ανήκε στην πρώτη φάση δημιουργίας του. Και βεβαίως, λίγο πριν την Πρωτοχρονιά του ’64, σ’ ένα άλλο club, το Baby Grand στο Harlem, ο Stollman θα πάει «φυτευτός» για να δει τον Albert Ayler.
Ο Ayler έπαιζε εκεί και ο δικηγόρος, που παρότι δεν μπάνιζε πολλά, αλλά το μάτι του «έκοβε», κατάλαβε περί τίνος επρόκειτο έχοντας την πρόταση επί θύραις.
«Φίλε ξεκινάω μια εταιρία και θέλω να είσαι ο πρώτος καλλιτέχνης που θα ηχογραφήσω. Είσαι;».
Ο Ayler «ήταν» ως γνωστόν και η ιστορία γράφτηκε. Αλλά, τέλος πάντων, τι είδους ετικέτα θα ήταν εκείνη που θα έφτιαχνε ο Stollman, αλλάζοντας ή μάλλον γράφοντας ένα μοναδικό κεφάλαιο στη σύγχρονη μουσική; Πρότυπό του, βάσει όσων ο ίδιος λέει, ήταν η Folkways (και το παράλληλο label Broadside) του Moe Asch – μία εταιρία την οποία ήξερε από κοντά ο φίλος μας, αφού παρείχε και εκεί νομικές υπηρεσίες. Τού άρεσε η προσήλωση της ετικέτας στην αμερικανική μουσική, αλλά, κυρίως, του άρεσε η αισθητική τής Folkways με τους στιβαρούς μαύρους χαρτονένιους φακέλλους και τα κολλημένα χαρτιά με τα στοιχεία.
Μέχρι το 1968 η ESP δούλεψε καλά (κάπου είχα διαβάσει πως οι Pearls Before Swine –το εμπορικότερο όνομά της–, είχαν πουλήσει 250 χιλιάδες αντίτυπα), συνεχίζοντας να κυκλοφορεί άλμπουμ για μερικά ακόμη χρόνια, πριν διακόψει οριστικώς, εκεί γύρω στο ’74.
Στην πράξη, βεβαίως, η εταιρία ποτέ δεν έλειψε από την αγορά, αφού η ιταλική Base, η γερμανική ZYX, η ολλανδική Calibre και τα πιο πρόσφατα χρόνια οι, ιταλικές επίσης, Get Back και Abraxas –αφήνουμε κατά μέρος τα «αδιευκρίνιστα» bootlegs, που νομίζεις ότι είναι ESP, αλλά είναι «τρέχα γύρευε»– φρόντισαν και φροντίζουν να έχουν τους τίτλους στα ράφια· τις περισσότερες φορές με πενιχρά αισθητικά ή ηχητικά αποτελέσματα. Όχι πως τα originals της ESP ήταν σαν της Blue Note, αλλά δεν είχαν και τα χάλια που παρουσίαζε η Base στα eighties – πέραν του ότι όλες αυτές οι εταιρείες έκαναν χοντρές απατεωνιές.
Η Base, ας πούμε, ενώ είχε αγοράσει κάποια δικαιώματα για δύο χρόνια, διαχειριζόταν το υλικό για 12(!), ενώ η ZYX «επινοικίασε» δικαιώματα στην Get Back και την Abraxas, την ώρα που οι τελευταίες ενώ προσκόμιζαν λίστες πωλήσεων, ποτέ δεν πλήρωσαν δεκάρα – πάντως και ο Stollman, ως... καλός έμπορος, ήθελε μόνο να εισπράττει και όχι να πληρώνει. Και κάπως έτσι κάτω από ένα τέτοιο σκηνικό το να περιμένει κανείς ν’ ακούσει «σωστά» αυτές τις θρυλικές εγγραφές, που άλλαξαν τον τζαζικό ρου, ακούγεται αστείο.
Η νέα ESP-Disk λοιπόν έχει πολλή δουλειά να κάνει – και είναι αλήθεια πως την κάνει με σωστό τρόπο. Γιατί δεν είναι μόνον ο κλασικός κατάλογος που επανακυκλοφορεί συν τω χρόνω, είναι και οι νέες παραγωγές που δείχνουν την ισχυρή διάθεση της ετικέτας να μην «ξεσκονίσει» απλώς την ιστορία... (Θα επανέλθω)
[Η photo του Stollman είναι από το allaboutjazz.com]
Όλοι, βεβαίως, θα θυμούνται την ESP ελέω Albert Ayler και ακόμη Sun Ra και Fugs, αλλά και Archie Shepp, Paul Bley, Pharoah Sanders, Ornette Coleman, Marion Brown, Burton Greene, Ran Blake, Milford Graves, Frank Wright, Henry Grimes, Gato Barbieri, Pearls Before Swine, Godz και ακόμη, λόγω Timothy Leary, William Burroughs, Ed Askew, Cromagnon... και... και... και...Ο Stollman, ένας καθώς πρέπει δικηγόρος της εποχής, παρότι υπήρξε εκφραστής κάποιων «συμφερόντων» της Billie Holiday και του Charlie Parker, δεν ήταν από τους ανθρώπους εκείνους που ζούσαν για τη μουσική. Κάποια αισθητική ανάγκη ή μια γυναίκα –ποιος ξέρει τι ακριβώς;– φαίνεται πως τον έσπρωξε προς την underground club σκηνή, βάζοντας ο ίδιος ως (χαλαρό) σκοπό της ζωής του να βοηθήσει ορισμένους μαύρους μουσικούς, που αγωνίζονταν να εκφράσουν το καινούριο. Έτσι κάπως θα «κατρακυλήσει» μια νύχτα στην Chambers Street για ν’ ακούσει τον Cecil Taylor και κάπως έτσι θα γνωριστεί με τον Ornette Coleman, κυκλοφορώντας στην ESP ένα τελειωμένο δικό του session στο Town Hall το 1962 – τελειωμένο υπό την έννοια ότι ανήκε στην πρώτη φάση δημιουργίας του. Και βεβαίως, λίγο πριν την Πρωτοχρονιά του ’64, σ’ ένα άλλο club, το Baby Grand στο Harlem, ο Stollman θα πάει «φυτευτός» για να δει τον Albert Ayler.
Ο Ayler έπαιζε εκεί και ο δικηγόρος, που παρότι δεν μπάνιζε πολλά, αλλά το μάτι του «έκοβε», κατάλαβε περί τίνος επρόκειτο έχοντας την πρόταση επί θύραις.«Φίλε ξεκινάω μια εταιρία και θέλω να είσαι ο πρώτος καλλιτέχνης που θα ηχογραφήσω. Είσαι;».
Ο Ayler «ήταν» ως γνωστόν και η ιστορία γράφτηκε. Αλλά, τέλος πάντων, τι είδους ετικέτα θα ήταν εκείνη που θα έφτιαχνε ο Stollman, αλλάζοντας ή μάλλον γράφοντας ένα μοναδικό κεφάλαιο στη σύγχρονη μουσική; Πρότυπό του, βάσει όσων ο ίδιος λέει, ήταν η Folkways (και το παράλληλο label Broadside) του Moe Asch – μία εταιρία την οποία ήξερε από κοντά ο φίλος μας, αφού παρείχε και εκεί νομικές υπηρεσίες. Τού άρεσε η προσήλωση της ετικέτας στην αμερικανική μουσική, αλλά, κυρίως, του άρεσε η αισθητική τής Folkways με τους στιβαρούς μαύρους χαρτονένιους φακέλλους και τα κολλημένα χαρτιά με τα στοιχεία.
Μέχρι το 1968 η ESP δούλεψε καλά (κάπου είχα διαβάσει πως οι Pearls Before Swine –το εμπορικότερο όνομά της–, είχαν πουλήσει 250 χιλιάδες αντίτυπα), συνεχίζοντας να κυκλοφορεί άλμπουμ για μερικά ακόμη χρόνια, πριν διακόψει οριστικώς, εκεί γύρω στο ’74.Στην πράξη, βεβαίως, η εταιρία ποτέ δεν έλειψε από την αγορά, αφού η ιταλική Base, η γερμανική ZYX, η ολλανδική Calibre και τα πιο πρόσφατα χρόνια οι, ιταλικές επίσης, Get Back και Abraxas –αφήνουμε κατά μέρος τα «αδιευκρίνιστα» bootlegs, που νομίζεις ότι είναι ESP, αλλά είναι «τρέχα γύρευε»– φρόντισαν και φροντίζουν να έχουν τους τίτλους στα ράφια· τις περισσότερες φορές με πενιχρά αισθητικά ή ηχητικά αποτελέσματα. Όχι πως τα originals της ESP ήταν σαν της Blue Note, αλλά δεν είχαν και τα χάλια που παρουσίαζε η Base στα eighties – πέραν του ότι όλες αυτές οι εταιρείες έκαναν χοντρές απατεωνιές.
Η Base, ας πούμε, ενώ είχε αγοράσει κάποια δικαιώματα για δύο χρόνια, διαχειριζόταν το υλικό για 12(!), ενώ η ZYX «επινοικίασε» δικαιώματα στην Get Back και την Abraxas, την ώρα που οι τελευταίες ενώ προσκόμιζαν λίστες πωλήσεων, ποτέ δεν πλήρωσαν δεκάρα – πάντως και ο Stollman, ως... καλός έμπορος, ήθελε μόνο να εισπράττει και όχι να πληρώνει. Και κάπως έτσι κάτω από ένα τέτοιο σκηνικό το να περιμένει κανείς ν’ ακούσει «σωστά» αυτές τις θρυλικές εγγραφές, που άλλαξαν τον τζαζικό ρου, ακούγεται αστείο.
Η νέα ESP-Disk λοιπόν έχει πολλή δουλειά να κάνει – και είναι αλήθεια πως την κάνει με σωστό τρόπο. Γιατί δεν είναι μόνον ο κλασικός κατάλογος που επανακυκλοφορεί συν τω χρόνω, είναι και οι νέες παραγωγές που δείχνουν την ισχυρή διάθεση της ετικέτας να μην «ξεσκονίσει» απλώς την ιστορία... (Θα επανέλθω)
[Η photo του Stollman είναι από το allaboutjazz.com]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου