ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΚΑΡΙΦΗΜΑ νέα βιβλία

ΠΑΝΟΣ ΚΑΡΑΒΙΑΣ Νύχτα Εγκληματική με Πράσινους Καπνούς Κρυσταλλωμένους στον Ορίζοντα [Φεβρουάριος, 2019]

Πρόπερσι (Δεκέμβριος 2017) είδαμε από τις εκδόσεις Σκαρίφημα να επανεκδίδονται δύο σημαντικά βιβλία του Πάνου Σαμαρά (συσσωματωμένα σε ένα), που ανήκουν στην κατοχική και μετακατοχική λογοτεχνίας μας: ήταν η Νύχτα (1952) και Το Χαμένο Λιβάδι (1955). Σ’ αυτό το περιβάλλον, της κατοχικής λογοτεχνίας, εντάσσεται και το αφήγημα του Πάνου Καραβία (1905-1985) Νύχτα Εγκληματική με Πράσινους Καπνούς Κρυσταλλωμένους στον Ορίζοντα, που ξαναφέρνει στην επικαιρότητα το Σκαρίφημα, ένα διήγημα που είχε γραφτεί μέσα στον πόλεμο και που δεν δημοσιεύτηκε τότε, επειδή η ναζιστική λογοκρισία ήθελε να κόψει τμήματά του, με αποτέλεσμα ο συγγραφέας να αρνηθεί να το τυπώσει. 

Το σύντομο αυτό αφήγημα δημοσιεύεται για πρώτη φορά στο περιοδικό Νέα Εστία το 1957 και ξανά είκοσι χρόνια αργότερα (1977) από τις εκδόσεις Λύσεις. Χαμένο λοιπόν για χρόνια, βλέπει τώρα μια δεύτερη έκδοσή του σε ξεχωριστό βιβλίο.

Δεν θέλω να πω πολλά για το στόρι, που αφορά σε ποικίλες καταστάσεις όπως τις βιώνει ένας άνθρωπος της Κατοχής με ξύλινο πόδι, αλλά εκείνο που θέλω οπωσδήποτε να σημειώσω, γιατί μ’ εντυπωσίασε, είναι το στυλ γραψίματος του Καραβία. Υπερ-μοντέρνα αφήγηση, που σε οδηγεί να πιστέψεις ότι η Νύχτα Εγκληματική με Πράσινους Καπνούς Κρυσταλλωμένους στον Ορίζοντα θα μπορούσε να είχε γραφτεί ακόμη και σήμερα!

Έχω διαβάσει μερικά από τα σημαντικά βιβλία της κατοχικής λογοτεχνίας μας, όπως το Πλατύ Ποτάμι του Γιάννη Μπεράτη ή τη Φωτιά του Δημήτρη Χατζή, αλλά ο τρόπος γραφής του Καραβία, μ’ αυτόν τον πυρετικό-παραληρηματικό τόνο είναι το κάτι άλλο. Και μοναδικό (ίσως).

Το βιβλίο, των 62 συνολικώς σελίδων, συνοδεύεται από πρόλογο του Στέφανου Ροζάνη και από αναλυτικό βιογραφικό (του συγγραφέα).

ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΡΥΔΑΚΗΣ Χ.Τ. 1985 μ.Χ. / μια νέκυια [Φεβρουάριος, 2019]

Κοιτώντας τον τίτλο του πιο νέου βιβλίου (σύντομο αφήγημα) του Σπύρου Καρυδάκη (κοιτώντας το «Χ.Τ.» και το «1985 μ.Χ.» εννοώ), δεν πήγε το μυαλό μου στον Χρήστο Τσουτσουβή και στην περιώνυμη συμπλοκή στου Γκύζη, τον Μάιο του 1985, εκεί όπου σκοτώθηκαν τέσσερις άνθρωποι ουσιαστικά – τρεις αστυνομικοί (ο ένας επιτόπου, οι δύο πιο μετά στο νοσοκομείο) και ο αντάρτης πόλης ή τρομοκράτης κατά το κοινώς λεγόμενον Τσουτσουβής.

Αυτό το υπέθεσα μετά βεβαιότητος μόνον όταν διάβασα το βιβλίο, λόγω των αναφορών στη συνοικία Γκύζη και φυσικά λόγω της ίδιας της αφήγησης, που αποτελεί ουσιαστικά έναν φανταστικό μονόλογο του Χ.Τ., χωρισμένο σε… 24 ραψωδίες (νέκυιες τις αποκαλεί ο Καρυδάκης). [«Νέκυια» είναι μια αρχαιοελληνική μαγική τελετή, δια της οποίας ανακαλούνται τα πνεύματα των νεκρών, ώστε να ερωτηθούν για τα μελλούμενα. Έτσι αποκαλείται και η ενδεκάτη (λ) ραψωδία της «Οδύσσειας»]. Στο παρόν είναι ο κεντρικός ήρωας Χ.Τ. εκείνος που προδιαγράφει, δια των πράξεών του, την κάθοδό του στον άλλο κόσμο.

Δεν είναι η πρώτη φορά κατά την οποίαν το περιστατικό στου Γκύζη και ο Τσουτσουβής απασχολούν την λογοτεχνία μας (και την ποίηση). Στο blog tsalimi υπάρχει μια σχετική κριτική αναφορά σε συγγραφείς-ποιητές (Ηλίας Λάγιος, Νίκος Κάσδαγλης, Τόλης Νικηφόρου, Γιώργος Καρτέρης κ.ά.) και στα πονήματά τους που σχετίζονται με το περιστατικό (άλλοτε πιο φανερά, άλλοτε λιγότερο) και σ’ αυτά τα πονήματα έρχεται να προστεθεί, οπωσδήποτε, και ο μονόλογος του Καρυδάκη, μέσα από τον οποίον διαφαίνεται και σταδιακώς αποκρυσταλλώνεται όλο εκείνο το εκρηξιγενές συναισθηματικό και ιδεολογικό περιβάλλον, που θα οδηγήσει στο θάνατο τον κεντρικό ήρωά του, τον Χ.Τ., όπως κι εκείνα τα «τα ένστολα παιδιά», που παιδιαρίζουν στη γωνία και που «δεν έχουν μες στην τελειότητα της νεαρής ζωής σκεφτεί τον θάνατο αλλιώς παρά σαν υπόθεση άλλων».

Το αφήγημα του Καρυδάκη έχει αυτούσια δύναμη και το διαβάζεις χωρίς ανάσα, πριν το αφήσεις από τα χέρια σου και μείνεις σιωπηλός για λίγο…

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΥΠΡΙΩΤΗΣ Μπορεί επίτηδες να μένω από τσιγάρα [Φεβρουάριος, 2019]

Είκοσι πέντε ποιήματα ερωτικού περιεχομένου περιέχει το πιο νέο βιβλίο του Αλέξανδρου Κυπριώτη… όμως τι ακριβώς «ερωτικού»;

Ο έρωτας στα ποιήματα του Κυπριώτη βιώνεται στην καθημερινή του διάσταση. Και βασικά όχι ως πράξη (καθώς το υποκείμενο του πόθου μπορεί να είναι απόν), μα μέσω ποικίλων σκέψεων και κυρίως καταστάσεων – όλων εκείνων που για τους μη ερωτευμένους αποτελούν ασημαντότητες. Έτσι, όταν βρίσκεσαι στη δίνη του θεού, ακόμη και τα πιο βαρετά και αδιάφορα, γενικώς, συμβάντα, μπορεί ξαφνικά ν’ αποκτήσουν ένα υπέρτατο και ισχυρό νόημα. Πέρα από φύλα, ηλικίες, κοινωνικές ή επαγγελματικές θέσεις κ.λπ. Τίποτα δεν είναι «άχρηστο» για όποιον βιώνει τον έρωτα, τίποτα «φτηνό» και καθημερινό δεν είναι αναγκαστικώς υποδεέστερο ενός κάποιου «υψηλού», καθώς όλα στροβιλίζονται γύρω από τη σχέση ή την απουσία της, αποκτώντας νόημα και αξία μόνο μέσω εκείνης.

Τα ποιήματα είναι ελεύθερα, με λίγους στίχους και συνήθως ολοκληρώνονται μέσα σε μια-δυο προτάσεις, λειτουργώντας μ’ έναν αποκαλυπτικό και τελεσίδικο τρόπο. Ελάχιστο δείγμα…

Πρακτικός νους
Για σένα μπόρεσα και κατάλαβα πρώτη φορά
οδηγίες και περίπλοκα σχήματα συναρμολόγησης
επίπλων του ΙΚΕΑ.

ΣΑΡΑΝΤΟΣ ΡΗΓΑΚΟΣ Κοσμογονία [Φεβρουάριος, 2019]

Έχουμε γράψει κι άλλες φορές στο δισκορυχείον για ποιητικά κείμενα του Σαράντου Ρηγάκου (Ασφαλής Διέλευση, Όρυγμα, Γαλάζιο Λίκνο). Τώρα, επανερχόμαστε στην περίπτωσή του με αφορμή το πιο πρόσφατο βιβλίο του, την Κοσμογονία.

Και εδώ ο Ρηγάκος συνθέτει βασικά ένα ποίημα, που ρέει ακατάπαυστα, δίχως ουσιαστικά χωρίσματα, χωρίς σημεία στίξης, που διαβάζεται… βιαστικά, αγχωτικά,  διαγράφοντας το ανείπωτο ή εν πάση περιπτώσει το όχι, αναμενόμενα, ειπωμένο.

Η ηρωίδα βιώνει μια… κοσμογονία, μ’ έναν τρόπο εξουθενωτικό για ’κείνην, αλλά και για εμάς σαν αναγνώστες, που άλλοτε μπορεί να συνυφαίνεται με τη δημιουργία, τη γέννηση του νέου και τη σχέση της με τον ίδιο τον Δημιουργό και άλλοτε με τo ανηλεές, που εμπεριέχει αυτή η σχέση, καθώς την οδηγεί σταδιακά πίσω στο μηδέν και στην ανυπαρξία.

Ο λόγος του Ρηγάκου είναι οπωσδήποτε ερμητικός, συντεθιμένος από στίχους ελαχίστων λέξεων (πολλές φορές και μιας μόνο λέξης), ποικίλης προέλευσης (από διάφορες ιστορικές φάσεις, εννοώ, της γλώσσας μας), που επιτείνουν, κατά τη διάρκεια του διαβάσματος, την τραγικότητα της αφήγησης – καθώς το τέλος δεν αφήνει κανένα περιθώριο για παρερμηνείες.

Επαφή: https://www.facebook.com/%CE%95%CE%BA%CE%B4%CF%8C%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CE%A3%CE%BA%CE%B1%CF%81%CE%AF%CF%86%CE%B7%CE%BC%CE%B1-1550898301815408/