ΑΛΕΞΗΣ ΒΑΚΗΣ μια άποψη για το πρόσφατο βιβλίο του, με κείμενα για το ελληνικό τραγούδι

Πριν λίγο καιρό (Απρίλιος 2019) κυκλοφόρησε το βιβλίο του Αλέξη Βάκη (μουσικός, παραγωγός ραδιοφωνικών εκπομπών και δημοσιογράφος επί μουσικών θεμάτων ελληνικού ενδιαφέροντος) Ένα παλιό πικάπ Dual με το ηχείο για καπάκι / Κείμενα για τη μουσική και το τραγούδι (2003-2015) από τις εκδόσεις Εύμαρος, με πρόλογο του Φοίβου Δεληβοριά.

Ξεκινώντας από το εξώφυλλο θα έλεγα πως υπάρχει ένα πρώτο ζήτημα με τον τίτλο/υπότιτλο του βιβλίου και τούτο το εντοπίζω στην απουσία της λέξης «ελληνική»... καθώς ο ορθός υπότιτλος θα ήταν Κείμενα για την ελληνική μουσική και το τραγούδι ή ακόμη καλύτερα Κείμενα για το ελληνικό τραγούδι (αυτό το δεύτερο είναι ακόμη πιο απλό και πιο σαφές), γιατί περί αυτού ακριβώς πρόκειται. Η απουσία της λέξης «ελληνική», αν δεν οφείλεται σε κάποιου είδους βιασύνη, πιθανώς να υποκρύπτει ένα θέμα ή και δύο. Ή πως είναι αυτονόητο ότι στο βιβλίο θα διαβάσουμε σώνει και καλά για το ελληνικό τραγούδι (κάτι που δεν αιτιολογείται a priori), αφήνοντας την ίδια στιγμή να αιωρείται και μια ψιλή μομφή προς το λεγόμενο «ξένο» τραγούδι ή πως η λέξη «ελληνική» θεωρείται πως είναι φορτισμένη με σημασίες «αρνητικές» και πως… σοφότερο θα ήταν να αποφευχθεί. Θέλω να πιστεύω πως πρόκειται για κάποιου τύπου απροσεξία (κι έτσι πρέπει να ’ναι) και όχι για κάτι άλλο, σοβαρότερο.

Επίσης με μπερδεύει εκείνο το (2003-2015). Τα κείμενα αφορούν στο ελληνικό τραγούδι εκείνης της περιόδου ή το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα αναφέρεται στο πότε είναι γραμμένα τα κείμενα του Βάκη; Για να απαντήσω επί της ουσίας, έχω τη γνώμη πως οι χρονιές είναι αχρείαστες στο cover.

Περαιτέρω, με παραξενεύει και η λέξη Dual στον τίτλο, έτσι όπως είναι γραμμένη με λατινικά στοιχεία στο εξώφυλλο. Χτυπάει κάπως άσχημα στο μάτι. Αν το βιβλίο είχε να κάνει με την ξένη μουσική, με το rock ας πούμε, σίγουρα θα με παραξένευε λιγότερο. Τώρα που ξέρω, όμως, πως στο βιβλίο θα διαβάσουμε για τον Τσιτσάνη και τον Άκη Πάνου (μεταξύ άλλων) μού δίνει λάθος «σήμα». Τα αφήνω όμως όλα αυτά και μπαίνω παραμέσα, στα κείμενα.

Μια γενική παρατήρηση. Ο Αλέξης Βάκης γράφει απλά – με απλά και στρωτά ελληνικά εννοώ, άνευ εκφραστικών εκζητήσεων. Εμένα αυτό μου αρέσει. Και το λέω, επειδή έχω βαρεθεί να διαβάζω… επιστήμονες, με μάστερ και διδακτορικά, που συνηθίζουν να αραδιάζουν πάνω στη μουσική, στα κείμενα για τη μουσική, τον… Ντεμπόρ και τον Μποντριγιάρ. Έχουμε ανάγκη βιβλίων, για τη μουσική, γραμμένα από fans και όχι από πανεπιστημιακούς. Άρα αυτό είναι ένα θετικό, που διαπερνά οριζοντίως όλα τα κείμενα.

Δεν θέλω να στενοχωρήσω τον φίλτατο Αλέξη Βάκη (τον οποίο γνωρίζω από κοντά, από 20ετίας και βάλε, από τις αλήστου μνήμης εμφανίσεις τού μέγα τουμπίστα Γιάννη Ζουγανέλη στο Καφέ Παράσταση, στα Εξάρχεια), θα πω όμως πως αρκετά από τα κείμενα του βιβλίου (άλλα γραμμένα για το Δίφωνο, άλλα για τον Μετρονόμο κ.λπ.), μπορεί να ήταν καλά για τα περιοδικά που προορίζονταν, αλλά δεν νομίζω πως μπορούν να «παίξουν» σ’ ένα βιβλίο – αν υποτεθεί (κι έτσι είναι) πως το βιβλίο δεν είναι περιοδικό, αλλά κάτι άλλο.

Είναι λίγο προφανή, θέλω να πω, λίγο γενικόλογα, ενώ διακρίνω σ’ αυτά και μια σχετική πολυλογία (καμμιά φορά στα περιοδικά αναγκαζόμαστε να γράφουμε πολλά, γιατί πρέπει να γεμίσουν οι σελίδες ή για να πληρωθούμε περισσότερα, όταν πληρωνόμαστε…). Δεν ξέρω αν ο Βάκης επιμελήθηκε εκείνα τα παλαιά του κείμενα, αλλά ακόμη και αν το έκανε και πάλι εξακολουθούν να με προβληματίζουν ως κεφάλαια ενός βιβλίου (τα πιο πολλά τουλάχιστον). Ας πούμε, το θέμα με τους συνθέτες και τους τραγουδοποιούς, και με το ποια ενδεχόμενη διάκριση υπάρχει ανάμεσά τους, το βρίσκω αδιάφορο. Όποιος έχει σκοπό να φτιάξει τραγούδια κατά βάση είναι τραγουδοποιός – είτε γράφει στίχους μόνος του ή όχι, είτε τα λέει ο ίδιος ή όχι. Δηλαδή, αν κάποιος αποκαλέσει τον Χατζιδάκι τραγουδοποιό ή τον Σαββόπουλο συνθέτη δεν θα ’χω πρόβλημα – θα το αποδεχθώ και θα πάω παρακάτω. Δεν πρέπει να κολλάμε σε τέτοια επουσιώδη ζητήματα.

Από τις πρώτες 100 σελίδες του βιβλίου το μόνο κείμενο, για μένα, που αληθινά αξίζει της τιμής να υπάρχει σ’ ένα βιβλίο είναι το Ο Μάνος Χατζιδάκις της ΕΠΟΝ (γραμμένο από τους Αλέξη Βάκη και Ιάσονα Χανδρινό), που είχε δημοσιευθεί για πρώτη φορά στον Μετρονόμο το 2014. Καλό κείμενο, γιατί έχει ψάξιμο και κάποια έρευνα, είναι και το À Paris… / Ο Γιάννης Σπανός στην αριστερή όχθη του Σηκουάνα (πρώτη δημοσίευση στο Δίφωνο, το 2011) επειδή καταπιάνεται με τη γαλλική περιπέτεια του έλληνα συνθέτη. Φυσικά, υπάρχουν κενά και ελλείψεις στα στοιχεία, αλλά σαν βάση, που πάνω της θα χτίσεις, λειτουργεί καλά.

Και στις επόμενες 100+ σελίδες διάβασα κάποια κείμενα, που τα βρήκα ενδιαφέροντα, όπως το Ελαφρώς λαϊκά / Απρόσμενες αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στους δύο ιστορικούς πόλους του ελληνικού τραγουδιού (πρώτη δημοσίευση στο site musicpaper.gr, το 2012), το Επιθεώρηση Τέχνης / Το περιοδικό που άλλαξε τις ισορροπίες για την όποια συζήτηση περί Πολιτισμού στην μετεμφυλιακή Ελλάδα (πρώτη δημοσίευση στο Δίφωνο, το 2004) ή και το άρθρο για τον Μανώλη Ρασούλη, το περιοδικό του Αυγό κ.λπ. (Δίφωνο, 2011).

Δεν θέλω να υποτιμώ τον κόπο κανενός και ούτε φυσικά του Αλέξη Βάκη. Απλώς εκείνο που λέω είναι πως κείμενα γραμμένα για τις ανάγκες περιοδικών, που δεν εμπεριέχουν έρευνα, αλλά σκέψεις σ’ ένα αρχικό στάδιο ή και σ’ ένα κατασταλαγμένο τέλος πάντων, από αυτές τις σκέψεις, εννοώ, που μπορούν να κάνουν οι πιο πολλοί από εμάς, δεν συνεπάγεται πως πρέπει σώνει και καλά να περάσουν στην «αθανασία», που τους προσφέρει το τύπωμα (σε βιβλίο).

Πρέπει να προφυλάξουμε το βιβλίο, το βιβλίο σαν βιβλίο δηλαδή, από τον απλό καθημερινό μας λόγο – για το τι μπορεί να σημαίνει παραγωγός φερ’ ειπείν και τι όχι στο ελληνικό τραγούδι. Εγώ αυτό το θέμα, για παράδειγμα, που απασχολεί εδώ τον Βάκη σε 7 σελίδες, θα το απαντούσα μέσα σε 100 λέξεις (τις οποίες δεν θα τις έχωνα, σαν κεφάλαιο, φυσικά, σε κανένα ενδεχόμενο βιβλίο μου). Και θα το απαντούσα μέσω μιας απλής ερώτησης. Είναι ο παραγωγός μουσικός; Ή είναι απλώς ο μπιστικός του αφεντικού (του εταιρειάρχη) και μαζί  ένας γραφειοκράτης, που κανονίζει τις ώρες στο στούντιο, που παίρνει τηλέφωνα τους μουσικούς, που ψήνει καφέδες, που γράφει τα δελτία Τύπου κ.λπ. Αν δεν είναι (και) μουσικός, ο παραγωγός, τότε περιττεύει κάθε περαιτέρω κουβέντα, ενώ αν είναι (και) μουσικός… ε τότε ας ψήσει και κανέναν καφέ, δεν τρέχει τίποτα.

Το βιβλίο του Αλέξη Βάκη έχει πολύ καλό lay-out και είναι προσεγμένο σε κάθε του τεχνικό σημείο. Από τις γραμματοσειρές, μέχρι τα χαρτιά κ.λπ. και γι’ αυτό χαίρεσαι να το κρατάς. Τώρα, αν δεν το βρήκα εγώ τόσο ενδιαφέρον, όσο τέλος πάντων, θα ήθελα, αυτό είναι ένα δικό μου πρόβλημα. Άλλοι μπορεί να το βρουν ακριβώς το αντίθετο.

Επαφή: https://www.facebook.com/%CE%95%CE%BA%CE%B4%CF%8C%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CE%95%CF%8D%CE%BC%CE%B1%CF%81%CE%BF%CF%82-Evmaroslibro-185714674806192/