GAETANO LIGUORI - GIULIO STOCCHI liberta subito...

Ο άπατρις (είτε φυσικώ τω τρόπω, είτε με το «έτσι θέλω») βάλλεται από παντού, και απ’ όλους. Δεν είναι πουθενά καλοδεχούμενος. Κανείς δεν τον υπολογίζει. Ουκ ολίγες φορές μοιάζει με σάκο του μποξ, εξαναγκασμένος να δέχεται ποικίλες πιέσεις, μια και εκτονώνεται επάνω του κάθε αντιδραστικό κατάλοιπο (περιφρόνηση, ρατσισμός, αδιαφορία, μίσος, διαρκές κυνήγι από τυπικές και άτυπες εξουσίες). Όχι σπανίως, πληρώνει με την ίδια του τη ζωή, αφού συγκαταλέγεται παντοιοτρόπως στα... είδη προς εξαφάνιση. Και σε ατομικό επίπεδο («παράπλευρη απώλεια») και σε συλλογικό (εθνοκάθαρση) ο άπατρις είναι ο πιο πονεμένος κρίκος στην αλυσίδα του άδικου. Οι Παλαιστίνιοι είναι οι πρώτοι που το γνωρίζουν.Το Tall El Zaatar ή Tel El Zaatar (O Λόφος του Θυμαριού) υπήρξε για χρόνια το μεγαλύτερο στρατόπεδο συγκέντρωσης Παλαιστινίων στο Λίβανο. Ιδρύθηκε το 1948 και βρισκόταν στο βόρειο, χριστιανικό τμήμα της Ανατολικής Βυρητού, σ’ ένα λόφο στρατηγικής σημασίας, τον οποίον εποφθαλμιούσαν ανέκαθεν οι Χριστιανοί. Με την αρχή σχεδόν της εμφύλιας σύρραξης στο Λίβανο (4/1975) το Tall El Zaatar βρέθηκε στο στόχο, καθότι αποτέλεσε «μέτρο εκδίκησης» μετά την επίθεση Παλαιστινίων στη χριστιανική πόλη Damour (20/1/1976) με τους εκατοντάδες νεκρούς· της οποίας είχε προηγηθεί η επίθεση Χριστιανών στην Karantina (18/1/1976), που άφησε πίσω της περισσότερα από χίλια θύματα Μουσουλμάνους. Ήταν καλοκαίρι του 1976, όταν η σύγκρουση ανάμεσα στους αριστερούς Μουσουλμάνους (μεταξύ των οποίων οι Παλαιστίνιοι του Λιβάνου) και τους χριστιανούς Φαλαγγίτες (που υποστηρίζονταν από το συριακό στρατό) φθάνει στο απροχώρητο. Η εντολή να εξαφανιστεί από το χάρτη το Tall El Zaatar, στο οποίο βρίσκονταν αποκλεισμένοι δυόμισι χιλιάδες παλαιστίνιοι μαχητές και περισσότεροι από 15 χιλιάδες άμαχοι, είναι άμεση. Μετά από πολιορκία επτά εβδομάδων το στρατόπεδο θα πέσει την 12η Αυγούστου του 1976, πλημμυρίζοντας στο αίμα. Το γεγονός υπήρξε «σφαγή εν ψυχρώ», θα συγκλονίσει τη λεγόμενη κοινή γνώμη, και θα θεωρηθεί ως η απαρχή του de facto διαχωρισμού του Λιβάνου.[Για τα γεγονότα συμβουλεύτηκα ένα από τα καλύτερα βιβλία για το θέμα, το «Λίβανος, Ο εμφύλιος πόλεμος, Μια μαρτυρία απ’ τη Βυρηττό» των εκδόσεων ‘Άνθρωπος’, Αθήνα 1977. Το βιβλίο είναι γραμμένο από δύο λιβανέζους δημοσιογράφους, τους Σελίμ Ακάουι και Μαγκίντα Σαλμάν, μαχητές και οι ίδιοι στον εμφύλιο πόλεμο, και καταπιάνεται με ό,τι προηγήθηκε των γεγονότων, αφού οι πληροφορίες του φθάνουν μέχρι τον Ιούνιο του '76].Τον Οκτώβριο του 1976 στην Ιταλία – χώρα με ισχυρά αριστερά ανακλαστικά εκείνη την περίοδο – ο πιανίστας της jazz Gaetano Liguori και ο ποιητής Giulio Stocchi θα «προχωρήσουν» ένα άλμπουμ-αφιέρωμα στη σφαγή του El Zaatar, την “Cantata Rossa per Tall El Zaatar” [Edizioni Cultura Popolare VPA 113]. Τραγουδούν και απαγγέλουν οι Concetta Busacca, Demetrio Stratos και Giulio Stocchi, ενώ συνοδεύει το Gaetano Liguori Trio (Roberto Del Piano ηλεκτρικό μπάσο, Pasquale Liguori κρουστά). Η jazz του Liguori απηχεί την «πρωτοπορία» της (ευρωπαϊκής) περιόδου, με κομμάτια όπως το “Liberta subito” να έχουν διττή (μουσική και λεκτική) σημασία. Η “Amna” που κλείνει την πρώτη πλευρά – απαγγέλει-ερμηνεύει ο Demetrio Stratos με τον δικό του, έξω απ’ ο,τιδήποτε, τρόπο –, είναι μια στιγμή που σ’ αφήνει βουβό, για πολλούς λόγους. Ο ένας είναι οι στίχοι, για τους υπόλοιπους… κοίτα και δες...
«Πόσο μακρύς είναι ο δρόμος για την Ashrafieh!
Κάθε βήμα
κάθε πέτρα
είναι
αιώνες πόνου
αιώνιοι αστερισμοί
που πέφτουν
στην τυφλή νύχτα
της καρδιάς.
Και προχωρούν στη γραμμή γυμνές
μεταξύ δύο σειρών
των στρατιωτών
και των εικόνων των αγίων
ανάμεσα στο πλήθος.
‘Πιο γρήγορα, ζώα!’
Πόσες;
Εκατό;
Διακόσιες;
Η Amna δεν γνωρίζει.
Μόλις είδε τα πόδια της
πληγωμένα
στη σκόνη
ένα βήμα
και άλλο
και άλλο.
‘Δύναμη’
‘Πόσο θα διασκεδάσουμε εκεί που πάμε!’.
Μετά
Πίσω
ένας πυροβολισμός.
Η Amna δεν ακούει.
Η Amna είναι δώδεκα χρονών.
Και σκέφτεται για τον πατέρα
τ’ αδέλφια
τους φίλους
που μένουν εκεί
στη μεγάλη φωτιά
στο Ταλ Ελ Ζαατάρ».